11/7/09

Puppi siciliani: σιτσιλιάνικες μαριονέτες κι ο ελληνικός Καραγκιόζης

Στις αρχαίες Συρακούσες υπήρχαν πολλοί μαριονοπαίκτες, ενώ τα θέατρα μαριονέτας ήταν ευρέως διαδεδομένα για την ψυχαγωγία των κατοίκων. Ετσι, υπάρχει μεγάλη σχολή για παραδοσιακές μαριονέτες και, φυσικά, μουσεία γι’ αυτές. Στο Παλέρμο θα βρείτε το Μουσείο Μαριονετών Antonio Pasqualino με συλλογή από μαριονέτες, φιγούρες θεάτρου και κούκλες, ενώ στο Σορτίνο θα βρείτε ακόμα ένα μουσείο, το Civico dell’ Opera dei Puppi, με συλλογή της οικογένειας Puglisi, που ήταν μαριονετοπαίκτες για πολλά πολλά χρόνια.

Κάθε ένας που επισκέπτεται το Παλέρμο βλέπει στα μαγαζάκια με τα τουριστικά είδη να πουλούν ξύλινες μαριονέτες με ιστορικά ονόματα όπως Ορλάντο και Ρινάλντο. Φαντάζουν σαν κιτς σουβενίρ για τους τουρίστες, αλλά αυτές οι μαριονέτες είναι το κατεξοχήν φολκλορικό σύμβολο της Σικελίας στενά συνδεδεμένο με την πολιτιστική ταυτότητα του νησιού, όπως και οι κάρτες με τα χρωματισμένα άλογα. Οι μαριονέτες είναι βασικό στοιχείο της όπερας με κούκλες. Πρόκειται για ένα παραδοσιακό τρόπο διασκέδασης της Σικελίας, που προσπαθεί να επιβιώσει στο πέρασμα των αιώνων από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και την τηλεόραση. Σήμερα τα μαγαζιά πουλάνε αναρίθμητα αντίγραφα αυτών των μαριονεττών που ξεπερνούν τον αριθμό των θεάτρων, αλλά ακόμα υπάρχουν οικογενειακές επιχειρήσεις, που παράγουν στο Παλέρμο αυτές τις κούκλες.



Η παράδοση της κούκλας – μαριονέτας που διατηρείται μέχρι σήμερα χρονολογείται από το 19ο αι. αλλά οι ρίζες της όπερας με τις κούκλες είναι από τον 15ο αι. Ήρωες από τον πόλεμο με τους Νορμανδούς όπως ο Ριγκέρο (Ρότζερ) και Τανκριντ που πολεμάνε με τους Σαρακινούς ή για την καρδιά μιας γυναίκας. Άλλοι πάλι χαρακτήρες βασίζονται σε πραγματικούς ήρωες των σταυροφοριών. Αναμφισβήτητα ο πιο δημοφιλής ήρωας είναι ο Ορλάντο, και στη Σιτσιλιάνικη εκδοχή του, Καρλομάγνος, που είναι ανιψιός του Ρόλαντ. Αυτές ειδικά οι μαριονέτες πωλούνται περισσότερο από όλες στα τουριστικά μαγαζιά.
Οι ήρωες – φιγούρες της όπερας με τις κούκλες είναι πιο εντυπωσιακές σε σύγκριση με αυτές των Σαρακινών και βασίζονται περισσότερο στο μύθο παρά στην πραγματικότητα. Ο Αγρικανός είναι ένας πολεμιστής, Βασιλιάς της Μογγολίας, και μάχεται για την καρδιά μιας πριγκίπισσας. Ο Αγρικανός είναι ένας πολύ δυνατός πολεμιστής που μάχεται τον Τάνκριντ, σε μια μάχη μέχρι θανάτου στα τείχη της Ιερουσαλήμ. Οι Ήρωες είτε καλοί είτε κακοί είναι σαν τους σημερινούς σούπερ ήρωες με υπερφυσικές δυνάμεις.


Το κύριο θέμα της όπερας με τις κούκλες προέρχεται από διάφορες περιόδους της ιστορίας της Σικελίας, μέσα από την λογοτεχνία την παράδοση και την κωμωδία παραστάσεις όπου οι Νορμανδοί ιππότες μάχονται εναντίων των Σαρακινών είναι παρμένες από την ταραχώδη ιστορία της Σικελίας και χάρη της τέχνης έχουν διασκευασθεί. Πολλές έχουν παρθεί από την λυρική ποίηση των τροβαδούρων.


O σικελός μαριονοπαίχτης ονομάζεται "puparo" (πουπάρο)

Δυστυχώς αυτό το θεατρικό είδος άρχισε να φθίνει και από τα μέσα 20ου αι. έπαψε πια να είναι πλέον δημοφιλές. Με την εισαγωγή πιο μοντέρνων στοιχείων διασκέδασης, πολλές επιχειρήσεις που κρατούσαν από γενιά σε γενιά χρειάστηκαν να κλείσουν, και να ξεπουλήσουν τις κούκλες σε συλλέκτες. Σήμερα δεν υπάρχει έλλειψη από αντίγραφα μαριονεττών ή καταστημάτων πώλησης τους, αλλά θεάτρων που πραγματικά έχουν εξαφανιστεί. Παρόλα αυτά η όπερα της κούκλας δεν έχει αναληφθεί εντελώς και γίνονται πολλές ενέργειες για την διάσωσή της και την διατήρηση της στο χρόνο.

Πηγή:www.polsykies.gr/

Ενα ενδιαφέρον site www.pupisiciliani.com/




Στον Ελλαδικό χώρο εμφανίζεται στα 1841 στο ΝΑΥΠΛΙΟ όπου στην εφημερίδα της εποχής, γίνεται λόγος για τον Καραγκιόζη. Ο πρώτος καραγκιοζοπαίκτης στην Ελλάδα, ήταν ο Μπαρμπα-Γιάννης Βράχαλης. Αμέσως ο Καραγκιόζης γίνεται δεκτός και αγαπητός στην ελεύθερη Ελλάδα, και όπου παίζεται παράστασή του γεμίζει από απλό κόσμο.-


Η απαλλαγή του Καραγκιόζη από τα Τούρκικα στοιχεία, θα γίνει με πολλή σοφία από τον ΔΗΜΗΤΡΙΟ ΣΑΡΔΟΥΝΗ ή ΜΙΜΑΡΟ στα 1890 στη ΠΑΤΡΑ. Μεγάλος μάστορας και μίμος ο ... Μίμαρος, χτενίζει από τα αισχρά λόγια και άσεμνες εκφράσεις και κινήσεις τον Καραγκιόζη, και σιγά - σιγά του δίνει τη φόρμα που βλέπουμε και σήμερα. Με τον καιρό, γίνεται πια ΣΑΤΙΡΙΚΟ Θέατρο. Xρησιμοποιώντας την παλιά εξουσία (Πασά, Βεζυροπούλα, Βεζύρη, Βεληγκέκα), πρόσωπα που δεν υπήρχαν στο Τούρκικο Θέατρο Σκιών, σατιρίζει την καινούργια εξουσία.


- Από τόπο σε τόπο, προσθέτονται νέοι τύποι, ανάλογα με τις ανάγκες της περιοχής, από τους οποίους οι πιο ισχυροί, παραμένουν μέχρι σήμερα. Στην Αθήνα, τον πρωτοβλέπουμε στα 1852 σε συνοικία της Πλάκας.

- Οπως στον Τούρκικο Καραγκιόζη, έτσι και στον Ελληνικό, τα γυναικεία πρόσωπα είναι λιγοστά, γιατί ο παίκτης που κάνει όλες τις φωνές, είναι άνδρας. Το ίδιο συμβαίνει και στο αρχαίο Ελληνικό Θέατρο, όπου οι ηθοποιοί ήταν άνδρες, που έκαναν και τους γυναικείους ρόλους.


- Μεγάλη ομοιότητα του Καραγκιόζη υπάρχει και με τα πρόσωπα της Αρχαίας Αριστοφανικής Κωμωδίας. Ο Καραγκιόζης φαίνεται σαν ο απόγονος των δούλων των Αριστοφανικών κωμωδιών. Ακόμα λόγω των σταθερών τύπων, υπάρχει μεγάλη συγγένεια και με την Κωμέντια ντε λ` άρτε. Ο ήρωας της Κωμέντια ΠΟΥΛΤΣΙΝΕΛΑ φαντάζει σαν ο πρώτος εξάδελφος του Καραγκιόζη.


- Ο Καραγκιοζοπαίκτης, είναι ένας μεγάλος δημιουργός. Μόνος του κατασκευάζει τις φιγούρες του, τις ζωγραφίζει και τις σκαλίζει από δέρμα μεγάλου ζώου. Μόνος του φτιάχνει τα σκηνικά. Μόνος του κάνει όλες τις φωνές, και τα έργα που παίζει, δεν είναι γραμμένα σε κείμενο, αλλά στη μνήμη κάθε Καραγκιοζοπαίκτη, από τον καιρό που ήτανε βοηθός. Δηλαδή από στόμα σε στόμα, από Καραγκιοζοπαίκτη σε βοηθό, σαν το Δημοτικό τραγούδι, ανήκει κι αυτό στον Παραδοσιακό λαϊκό λόγο.


- Ο Καραγκιοζοπαίκτης, κάνει τη Σκηνοθεσία, τη μουσική επιμέλεια, προετοιμάζει με τη φαντασία του τα διάφορα εφέ. Επίσης εκείνος μόνος του, κατασκευάζει τη σκηνή του, ο Καραγκιοζοπαίκτης πρέπει να είναι ένα πολύπλευρο ταλέντο.


-Ο Ευγένιος Σπαθάρης, ο λαϊκός καλλιτέχνης με το δυναμικό πνεύμα, ο γνήσιος εμψυχωτής ενός λαϊκού ήρωα, ο ζωγράφος με την πλούσια χρωματική ζωντάνια, ο αληθινός εκφραστής της ελληνικής παράδοσης, μα, πάνω απ' όλα, η προσωποποίηση της ανθρωπιάς και της απλότητας, γεννήθηκε στην Κηφισιά το 1924 κι απεβίωσε το Μάιο του 2009.


- Η πιο γόνιμη περίοδος που ανθεί το Ελληνικό Λαϊκό Θέατρο Σκιών, είναι από το 1915 μέχρι το 1950 όπου στην περίοδο αυτή, δημιουργούνται τα περισσότερα έργα, απ` αυτά που παίζονται και σήμερα, και γεννιούνται οι μεγαλύτεροι καραγκιοζοπαίκτες. Κάθε γειτονιά έχει το δικό της μαντράκι, που γεμίζει κάθε βράδυ από πλήθος κάθε ηλικίας.
Πηγη: http://www.karagkiozis.com/