Κατά καιρούς πολλοί μελετητές έχουν αποπειραθεί να δώσουν ορισμούς στο φιλοσοφικό σύστημα με την πρακτική εφαρμογή που ονομάζεται «γιόγκα». Επειδή το φάσμα των πρακτικών της γιόγκα είναι πραγματικά απέραντο, ας αποπειραθούμε λοιπόν να δώσουμε έναν φαινομενικά αυθαίρετο ορισμό. Γιόγκα είναι ένας τρόπος προσέγγισης της ύπαρξης και της δράσης, στον οποίον δεν υπάρχει ούτε εσωτερική ούτε εξωτερική σύγκρουση, καθώς εναρμονίζονται όλα τα επίπεδα της ύπαρξης.
Η εναρμόνιση αυτή περιλαμβάνει το υλικό σώμα, την αναπνοή, το νου, τα συναισθήματα, τις εσωτερικές αναζητήσεις και τις διαπροσωπικές σχέσεις, τον εξωτερικό «σκληρό» κόσμο, ολόκληρη τη Φύση και το σύμπαν. Με τη γιόγκα αισθανόμαστε σύνδεση και ολότητα με όλα όσα υπάρχουν. Επόμενο είναι λοιπόν, η γιόγκα να έχει άμεση εφαρμογή και στη διατροφή.
Θρέψη, μια μαγική δύναμη
Οι διάφορες τροφές αποτελούν ορατά, χειροπιαστά στοιχεία του εξωτερικού «σκληρού» κόσμου. Κατόπιν εισέρχονται στο στόμα μας και μετά από λίγο εξαφανίζονται, περνούν στο μαλακό εσωτερικό του σώματος, το οποίο είναι αόρατο και μάλλον άγνωστο στους περισσότερους από εμάς, καθώς είμαστε αποξενωμένοι από το εσωτερικό του σώματός μας.
Αυτή τη μαγική εξαφάνιση και μεταμόρφωση της τροφής οι περισσότεροι από εμάς την παραβλέπουμε και μάλλον δεν έχουμε εκτιμήσει πόσα πολλά διακυβεύονται την ώρα ενός απλού γεύματος. Δυστυχώς, ο υλιστικός τρόπος που βιώνουμε την πραγματικότητα, μας παρασύρει σε συνήθειες που οδηγούν σε μηχανικότητα, εθισμούς και αποχαύνωση μέσω της τροφής. Παρόλο που κανείς νόμος δεν την απαγορεύει, η ασυνείδητη διατροφή είναι μια ψυχοτρόπος δραστηριότητα με αρνητικές επιπτώσεις για την ύπαρξή μας.
Η γιόγκα της διατροφής δεν διαχωρίζει τις τροφές σε καλές και κακές. Κάθε στοιχείο έχει το επωφελές χαρακτηριστικό του και τη θετική εφαρμογή του στο σύμπαν.
Η γιόγκα απλώς διαχωρίζει τις τροφές σε περισσότερο και λιγότερο ζωντανές.
Ένα μήλο που μόλις κόπηκε από το δένδρο είναι πολύ ζωντανό. Ένα ψάρι που αλιεύθηκε χθες, σήμερα είναι λιγότερο ζωντανό, έχουν διαρρεύσει οι ζωτικές του δυνάμεις.
Μια τροφή μας θρέφει σε πολλά επίπεδα. Σε καθαρά υλικό επίπεδο μας δίνει τα θρεπτικά χημικά συστατικά της, λίπη, σάκχαρα, πρωτεΐνες, μέταλλα, βιταμίνες και άλλα, ενώ σε ενεργειακό μας προσφέρει μια ποσότητα ηλεκτρισμού και ηλιακού φωτός με την οποία είναι φορτισμένη. Η ενέργεια μιας τροφής διακρίνεται από τον βαθμό φυσικής δομής και τάξης, που τη διέπουν. Αυτό που μας ωφελεί είναι αυτό το ενεργειακό φορτίο να εναρμονίζεται με τη συχνότητα των δονήσεων του δικού μας ενεργειακού φορτίου. Γι’ αυτό είναι σωστό να τρώγουμε τους καρπούς στην εποχή τους, και στον τόπο τους. Το χρώμα και το άρωμα της τροφής είναι, επίσης, σημαντικοί παράγοντες που μας δίνουν ανάλογη ενέργεια. Για παράδειγμα, τα πράσινα λαχανικά δίνουν καλή οξυγόνωση στον οργανισμό, ενώ οι κόκκινοι καρποί ισχυροποιούν την κυκλοφορία του αίματος, μας ωθούν σε ενεργοποίηση και σωματική δραστηριότητα.
Είμαστε αυτό που τρώμε
Οι γιόγκι πιστεύουν πως οι τροφές μεταδίδουν τις ιδιότητές τους σε όποιον τις καταναλώνει. Η αφομοίωση κάποιας ουσίας μας εξομοιώνει με την ουσία αυτή, γίνεται συνθετικό μέρος μας. Οι γιόγκι πιστεύουν, επίσης, πως καμιά δόνηση δεν χάνεται στο σύμπαν. Τα κύματα μεταβαίνουν και μετασχηματίζονται. Αυτή είναι και μια βασική αιτία για την οποία οι γιόγκι δεν τρώνε κρέας. Η νεκρή σάρκα φέρει μέσα της το θάνατο, όχι τη ζωή. Επιπλέον, η σάρκα των ζώων εμπεριέχει τη δόνηση της βίας και του φόβου πριν τη σφαγή. Κι εμείς, σαν αφομοιωτές πτωμάτων απορροφούμε όλες αυτές τις δονήσεις. Το κρέας, λοιπόν, ναι μεν είναι πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά, αλλά μαζί με αυτά φέρει και ισχυρά δηλητήρια.
Οι τρεις γκούνα
Η γιόγκα της διατροφής διακρίνει τρεις καταστάσεις της ύλης, τις οποίες ονομάζει «γκούνας». Η πρώτη γκούνα αφορά τροφές διεγερτικές που φέρνουν ανησυχία στον νου, ηδυπάθεια, υπερδραστηριότητα, θυμό, προσκόλληση και γεννούν επιθυμίες. Οι τροφές αυτές ονομάζονται ρατζασικές και στρέφουν την προσοχή προς το μέλλον. Μερικές ρατζασικές τροφές είναι το σκόρδο, το κρεμμύδι, το πιπέρι, η πολυφαγία, το αλάτι, οι καυτερές πιπεριές, το ζεματιστό φαγητό, τα άγουρα φρούτα.
Η δεύτερη γκούνα αφορά τροφές πολυκαιρισμένες , πολυεπεξεργασμένες, οι οποίες φέρνουν τη λησμονιά, την υπνηλία, την απάθεια , την οκνηρία και την αδράνεια. Οι τροφές αυτές ονομάζονται ταμασικές, και στρέφουν την προσοχή στο παρελθόν.
Μερικές ταμασικές τροφές είναι οι κονσέρβες, οι μαρμελάδες, τα τυριά, τα γλυκά, τα αλκοολούχα ποτά, οι μπαγιάτικες τροφές, τα χαλασμένα φρούτα.
Η τρίτη γκούνα αφορά τροφές φρέσκες, ακατέργαστες και ωμές, οι οποίες φέρνουν ισορροπία, φως , ευεξία, ηρεμία, διαύγεια. Οι τροφές αυτές ονομάζονται σατβικές και στρέφουν την προσοχή στο παρόν. Μερικές σατβικές τροφές είναι το ρύζι, το κριθάρι, τα φρέσκα φρούτα, οι σπόροι, τα φρέσκα λαχανικά, το μέλι.
Η παραπάνω κατηγοριοποίηση δεν σημαίνει πως πρέπει να τρώμε μόνο από την τρίτη κατηγορία. Απλώς, μας βοηθά να αναγνωρίσουμε την επίδραση ορισμένων τροφών, ώστε να τις χρησιμοποιούμε αναλόγως. Για παράδειγμα κάποιος που χρειάζεται διέγερση, θα φάει πιπέρι και αλάτι, που είναι ρατζασικά. Κάποιος που χρειάζεται κατευνασμό και ηπιότητα, θα φάει λίγη μαρμελάδα, που είναι ταμασική.
Γενικά πάντως οι γιόγκι προτιμούν τις ωμές τροφές, τα φρούτα, τα λαχανικά, τους σπόρους, το μέλι.
Προτιμούν, μάλιστα, να τρώνε και τον φλοιό των καρπών, καθώς εκεί φωλιάζει η ηλιακή ενέργεια. Έτσι στην πατάτα, στο μήλο, στο αγγούρι, στο πορτοκάλι, τρώγεται και η φλούδα.
Η ευεργετική νηστεία
Μέσα στην πρακτική των γιόγκι είναι και η νηστεία, συνήθως μια φορά την εβδομάδα. Η νηστεία έχει ιαματικό χαρακτήρα καθώς έχει τις εξής ιδιότητες:
- Καθαρίζει τον οργανισμό και αποτοξινώνει τα σπλάχνα.
- Ξεκουράζει τα ζωτικά όργανα από τη συνεχή ανάλυση και επεξεργασία ουσιών.
- Λεπταίνει το υλικό σώμα, εκλεπτύνει τους τρόπους και τη βιοενέργεια.
- Σμικρύνει το στομάχι και περιορίζει τη λαιμαργία.
- Ισχυροποιεί τη θέληση, την αυτοπεποίθηση, την αντοχή.
- Ισχυροποιεί την άμυνα του οργανισμού.
- Εξαγνίζει τις επιθυμίες και τις παρορμήσεις.
- Αναπτύσσει το σεβασμό και την εκτίμηση προς την τροφή.
Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε πως η ιαματική νηστεία είναι κάτι τελείως φυσικό. Τα ζώα, όταν αρρωσταίνουν, ενστικτωδώς δεν τρώνε, ώστε οι ενέργειες του οργανισμού να κατευθυνθούν προς τους μηχανισμούς ίασης, δυστυχώς όμως η παραπληροφόρηση που έχει επικρατήσει έχει διαστρεβλώσει το νόημα της νηστείας. Πολλοί, νομίζουν ακόμη πως νηστεία σημαίνει αποχή από το κρέας αλλά δεν είναι έτσι. Η νηστεία είναι ένα πολύτιμο θεραπευτικό όπλο της φύσης.
Aς μάθουμε να τρώμε σωστά
Το πιο σημαντικό μέρος στη γιόγκα της διατροφής είναι όχι τόσο τα συστατικά του γεύματος, αλλά ο ίδιος ο ασκούμενος. Πώς, λοιπόν, προετοιμάζουμε τον εαυτό μας και τις συνθήκες του γεύματος, ώστε να γίνει πληρέστερη και δημιουργικότερη η αφομοίωση της τροφής;
- Πρώτα από όλα πρέπει να κάνουμε ένα μπάνιο με καθαρό νερό προτού καθίσουμε να φάμε. Το μπάνιο μας ξεκουράζει, άρα πεινάμε λιγότερο, και τρώμε με καθαρό μυαλό, και ευχάριστη διάθεση.
- Η επιλογή των συστατικών και η προετοιμασία τους καλό είναι να γίνεται από τον ίδιο τον καταναλωτή της τροφής. Το χέρι μας έχει έμφυτη σοφία στην επιλογή του καρπού που ταιριάζει ενεργειακά στο σώμα
- Η προετοιμασία του γεύματος πρέπει να γίνεται με θετικό πνεύμα και αγάπη. Αυτό είναι ίσως το πιο νόστιμο συστατικό ενός υγιούς γεύματος.
- Προτού βάλουμε κάτι στο στόμα μας ελέγχουμε αν το πεπτικό σύστημα ανταποκρίνεται θετικά. Ίσως δεν έχουμε ολοκληρώσει την πέψη κάποιου προηγούμενου γεύματος.
- Καλλιεργούμε μέσα μας την ευγνωμοσύνη προς τον καρπό που θυσιάστηκε για να γίνει η τροφή μας. Διατυπώνουμε εσωτερικά την ευγνωμοσύνη για όσους εργάστηκαν για να θρέψουν, να συλλέξουν, και να προετοιμάσουν την τροφή.
- Ελέγχουμε αν ο χώρος, η ατμόσφαιρα είναι σωστή για να φάμε με γαλήνια και ευχάριστη διάθεση.
