12/7/10

Θυμάσαι το μύθο του Θησέα με το Μινώταυρο;

Άνθρωπος και ταύρος

Ο Διόδωρος Σικελιώτης, σχετικά με το μύθο αυτό, λέει: «Σύμφωνα, τώρα, με το μύθο που μας παραδόθηκε, η Πασιφάη, η γυναίκα του Μίνωα, ερωτεύθηκε το ταύρο και ο Δαίδαλος της έφτιαξε ένα μηχανικό ομοίωμα αγελάδας, βοηθώντας την να ικανοποιήσει την επιθυμία της. Οι συγγραφείς μύθων λένε πως πριν από εκείνα τα χρόνια, ο Μίνωας, σύμφωνα με τη συνήθεια, αφιέρωνε τον ωραιότερο ταύρο που γεννιόνταν στον Ποσειδώνα και τον θυσίαζε στο θεό. Καθώς ο ταύρος που γεννήθηκε τότε ήταν σπάνιας ομορφιάς, ο Μίνωας θυσίασε άλλον μικρότερης αξίας. Ο Ποσειδώνας θύμωσε με τον Μίνωα κι έκανε τη γυναίκα του την Πασιφάη να ερωτευθεί τον ταύρο. Με τη ευρηματικότητα του Δαίδαλου, η Πασιφάη έσμιξε με τον ταύρο και γέννησε το Μινώταυρο της μυθολογίας. Αυτός είχε διπλή φύση, το πάνω μέρος του σώματός του μέχρι τους ώμους ήταν ταύρος, ενώ το υπόλοιπο άνθρωπος. Λέγεται, λοιπόν, πως, για να μένει το τέρας, ο Δαίδαλος έφτιαξε τον Λαβύρινθο, του οποίου οι δίοδοι ήταν ελικοειδείς και δεν μπορούσαν να βρουν την άκρη τους όσοι δεν τις ήξεραν και εκεί ζούσε ο Μινώταυρος που έτρωγε τους επτά νέους και επτά νέες που έστελναν οι Αθηναίοι»… (Διόδωρος Σικελιώτης, βίβλος 4, 60-77)

Σύμφωνα με άλλες παραλλαγές του μύθου, με το που έγινε βασιλιάς ο Μίνωας, ζήτησε από τους θεούς σημάδι για το αν τον εγκρίνουν, ζήτησε «ελέω Θεού βασιλεία». Από τη θάλασσα τότε αναδύθηκε ένας πανέμορφος ταύρος και στη συνέχεια ο Ποσειδώνας ζήτησε από το Μίνωα να του τον θυσιάσει. Καθώς ο ταύρος που αναδύθηκε ήταν σπάνιας ομορφιάς, ο Μίνωας θυσίασε άλλον μικρότερης αξίας. Ο Ποσειδώνας θύμωσε με το Μίνωα κι έκανε τη γυναίκα του την Πασιφάη να ερωτευθεί τον ταύρο. Ο Δαίδαλος, κατόπιν αιτήματος της Πασιφάης, έφτιαξε μια ωραία χάλκινη ή ξύλινη αγελάδα που την έντυσε με προβιές αγελάδων και μέσα της κλείστηκε η Πασιφάη. Και ήταν τόσο θαυμάσιο το κατασκεύασμα που ο ταύρος το νόμισε για ζωντανό και έτσι έγινε η τερατώδης ερωτική ένωση, η κτηνοβατική ερωτοτροπία, καρπός της οποίας ήταν ο ταυρόμορφος Αστέριος ή Μινώταυρος.

Οι μύθοι για το Θησέα ήταν η απάντηση της "ιωνικής" Αθήνας στον άλλο σπουδαίο ήρωα του αρχαίου κόσμου, τον Ηρακλή, Ο Θησέας θεωρούνταν ιδρυτής της πόλης των Αθηνών, μια και ο ίδιος συνοίκισε τους δήμους της Αττικής σε ενιαία πόλη που ονομάστηκε Αθήνα προς τιμή της προστάτιδάς του θεάς Αθηνάς. Ήταν γιος του Αιγέα και της Αίθρας και γεννήθηκε στην Τροιζήνα απ' όπου καταγόταν η μητέρα του. Ο Αιγέας έφυγε από την Τροιζήνα πριν γεννηθεί ο Θησέας, αλλά άφησε παραγγελία, αν το παιδί που θα γεννιόταν ήταν αγόρι, μόλις μεγάλωνε να πήγαινε στην Αθήνα. Η μοίρα του ήταν προδιαγεγραμμένη. Σε ηλικία δεκάξι ετών ξεκίνησαν οι άθλοι του, που πιστοποιούσαν ότι ήταν ένας εξαιρετικός και διαλεχτός ήρωας. ΄Εμαθε από τη μητέρα του ότι έπρεπε να κυλήσει ένα βράχο όπου ήταν κρυμμένα τα σανδάλια και το μαχαίρι του πατέρα του που θα τον συντρόφευαν στην πορεία του προς την Αθήνα και θα βοηθούσαν στην αναγνώρισή του από τον Αιγέα. Η πορεία αυτή αφορούσε το δρόμο από την Τροιζήνα προς την Αθήνα μέσω της επικίνδυνης στεριάς, αφού εκεί παραμόνευαν διάφοροι διαβόητοι ληστές. ΄Ολα αυτά, όμως, ήταν στα πλαίσια των απαραίτητων δοκιμασιών του νεαρού Θησέα που επρόκειτο να παίξει τόσο σημαντικό ρόλο.
 
Η αποστολή για τον Μινώταυρο

Το γνωστότερο κατόρθωμα του Θησέα υπήρξε η θανάτωση του Μινώταυρου. Ο Μίνωας, για να τιμωρήσει τους Αθηναίους επειδή σκότωσαν το γιο του Ανδρόγεω, κήρυξε πόλεμο στον οποίο νίκησε. Ως ποινή των Αθηναίων όρισε κάθε εννιά χρόνια εφτά νέοι Αθηναίοι και εφτά νέες Αθηναίες να στέλνονται στην Κρήτη και να κατασπαράζονται από το Μινώταυρο μέσα στον Λαβύρινθο. Ο Θησέας αποφάσισε να σαλπάρει για την Κρήτη και να θέσει τέλος στη ντροπιαστική εισφορά σε αίμα. Πήρε τη θέση ενός από τους 7 νέους και απέπλευσε μαζί τους από το Φάληρο στις αρχές του μήνα Μουνυχιώνα. Στη Σαλαμίνα επέλεξε ως κυβερνήτη του πλοίου τον ικανότατο Ναυσίθοο και ως πρωρέα τον Φαίακα, αφού τότε οι Αθηναίοι δεν είχαν ακόμα ασχοληθεί με τη ναυτιλία. Καταπλέοντας στην Κρήτη γνώρισε την κόρη του Μίνωα, την Αριάδνη, και οι δύο νέοι ερωτεύτηκαν. Η Αριάδνη τον έβαλε να υποσχεθεί ότι θα την έπαιρνε στην πατρίδα του και θα την παντρευόταν. Μετά, του έδωσε ένα κουβάρι κλωστή, τον «Μίτο της Αριάδνης», ώστε όταν ο Θησέας έμπαινε στο λαβύρινθο να το ξετυλίγει, για να μπορέσει έπειτα, αφού σκοτώσει το Μινώταυρο, να βρει την έξοδο. Πράγματι, ο ήρωας στερέωσε τη μία άκρη στην είσοδο του δαιδαλώδους οικήματος, αναζήτησε, βρήκε και σκότωσε το τέρας, και ξανατυλίγοντας το μίτο κατάφερε να βγει από τον Λαβύρινθο. Εκμεταλλευόμενοι το σκοτάδι της νύχτας, ο Θησέας, η Αριάδνη και οι υπόλοιποι νέοι δραπέτευσαν στο λιμάνι και πήραν με το πλοίο τους το ταξίδι της επιστροφής. Στο ταξίδι ωστόσο έκαναν μία στάση στη Νάξο. Εκεί, στο όνειρο του Θησέα εμφανίστηκε ο θεός Διόνυσος και του είπε ότι έπρεπε να φύγουν από το νησί χωρίς την Αριάδνη, αφού ήταν γραφτό να μείνει εκεί και να γίνει γυναίκα του. Η Αριάδνη έμεινε στη Νάξο και παντρεύτηκε το θεό Διόνυσο κι έτσι αναπτύχθηκε και η λατρεία της σαν θεότητα στο νησί. Ο Διόνυσος (ή η Αφροδίτη ή οι Ώρες) της χάρισε χρυσό στεφάνι, έργο του Ηφαίστου, και την έφερε μαζί του στον Όλυμπο. Η θνητή Αριάδνη έφθασε έτσι να γίνει αθάνατη σύζυγος θεού. Απαραίτητη ήταν και μια στάση στο ιερό νησί της Δήλου για την προσφορά θυσίας στον Απόλλωνα.

Πριν την αναχώρηση, Αιγέας και Θησέας είχαν συμφωνήσει ότι ο δεύτερος θα σήκωνε τα λευκά πανιά αν ολοκλήρωνε με επιτυχία την αποστολή, αλλιώς οι σύντροφοί του θα άφηναν τα μαύρα, με τα οποία είχαν αναχωρήσει σε ένδειξη πένθους. Εξαιτίας όμως ίσως κάποιας κατάρας της Αριάδνης, κανένας δεν θυμήθηκε να αλλάξει τα πανιά. Ο Αιγέας βλέποντας το πλοίο να φθάνει με μαύρα πανιά από το ακρωτήριο Σούνιο αυτοκτόνησε από την απελπισία του πέφτοντας κάτω από το βράχο, δίνοντας έτσι στο Αιγαίο Πέλαγος το όνομά του. Βέβαια η λογικότερη εκδοχή τοποθετεί αλλού το σημείο παρατηρήσεως, αφού θα ήταν δύσκολο ο Αιγεύς να βρίσκεται συνεχώς επί εβδομάδες σε τόσο μακρινό (για την εποχή) σημείο όπως το Σούνιο έχοντας παρατήσει τα βασιλικά του καθήκοντα περιμένοντας τον Θησέα: έτσι λοιπόν, ο Αιγέας έβλεπε προς τη θάλασσα από το ναό της Αθηνάς Νίκης στην Ακρόπολη, όπου υπήρχε πύργος. Βλέποντας το πλοίο να επιστρέφει με μαύρα πανιά, έπεσε από τον πύργο και σκοτώθηκε. Στη θέση που έπεσε οι Αθηναίοι ίδρυσαν ένα μικρό φερώνυμο ιερό, το Αιγείον, που το κατέγραψε ο Παυσανίας ανεβαίνοντας στην Ακρόπολη. Μόλις ο Θησέας επέστρεψε στην Αθήνα, οι Αθηναίοι εόρτασαν το γυρισμό του και τη νίκη του, που τους λύτρωσε από τον τρομερό φόρο, και τον ανακήρυξαν αμέσως βασιλιά τους.

Ερμηνεία του μύθου

Σχετικά με το νόημα του μύθου του Μινώταυρου έχουν προταθεί διάφορες θεωρίες. Σύμφωνα με μία από αυτές, ο μύθος σχετίζεται με τους μύθους των Βάαλ και Μολώχ των Φοινίκων.

Η θανάτωση του Μινώταυρου συμβολίζει την κατάργηση του βαρβαρικού έθιμου της ανθρωποθυσίας από τον περισσότερο προοδευμένο ελληνικό πολιτισμό. Μία άλλη θεωρία υποστηρίζει ότι ο Μίνωας και ο Μινώταυρος δεν είναι παρά μορφές του ίδιου προσώπου, και αντιπροσωπεύουν τον θεό Ήλιο. Ακόμα υπάρχει η άποψη ότι ο μύθος της θανάτωσης του Μινώταυρου συμβολίζει την απελευθέρωση των Ελλήνων από την κυριαρχία της Μινωικής Κρήτης.Παρατηρούμε, κατ' αρχάς, οτι ο λαβύρινθος βρισκόταν στην Κρήτη και, πιο συγκεκριμένα, στην Κνωσό, το αρχικό όνομα της οποίας ήταν Τρίττα.

Η Αριάδνη συνδέεται στενά και με την θεά Αθηνά, σαν Εργάνη Αθηνά, θεά της τέχνης και ιδιαίτερα της υφαντικής, όπως και η Αριάδνη εξαιτίας του μίτου. Σε συμβολικό επίπεδο έχει τις ιδιότητες της αράχνης, είναι αυτή που υφαίνει τον κόσμο, όπως η Μάγια στις βεδικές παραδόσεις.Σύμφωνα με μία πιο εσωτερική ερμηνεία του μύθου, η Αριάδνη είναι η ίδια η αντανάκλαση της ψυχής του ανθρώπου - ήρωα (Θησέας), που δίνοντας του τον μίτο, τον οδηγεί στον λαβύρινθο της Μάγια και του επιτρέπει όχι μόνο να βγει έξω, αλλά να φτάσει, πριν, στο κέντρο του λαβύρινθου, να αποκαλύψει δηλαδή το μυστικό της Μάγια, να κατανοήσει τον μηχανισμό αυτό, των ψευδαισθήσεων και μάλιστα να οδηγήσει και άλλους ανθρώπους.

Η Κρήτη σχετίζεται με το ''κεφάλι'' - πβ. ''κρήθεν'' (''απ' το κεφάλι'') ενώ παρεμφερή σημασία έχει και η πελασγική λέξη ''Τρίττα'' (πβ Τριτογένεια - επίθετο της Αθηνάς, που γεννήθηκε απο το κεφάλι του Δία).

Έτσι λοιπόν, ο λαβύρινθος συμβολίζει το λαβύρινθο μέσα στο ίδιο μας το κεφάλι, ή - με άλλα λόγια - τα λαβυρινθώδη μύχια της ανθρώπινης ψυχής.
Τι σημαίνει ο ταύρος που φόνευε όσους έμπαιναν στο λαβύρινθο; Και γιατί ταύρος;

Ο ταύρος κατείχε μια ιδιαίτερη σημασία στο συμβολισμό της μυθολογίας. Ήταν σύμβολο του Διόνυσου και, ως εκ τούτου, αναπαριστά τη ζωική ενέργεια. Επίσης, συμβολίζει την αρχή - το Α αντεστραμμένο είναι το κεφάλι ενός ταύρου. Θα μπορούσαμε να πούμε οτι, εν προκειμένω, ο ταύρος συμβολίζει ειδικώτερα τις φονικές, ζωικές δυνάμεις των αρχέγονων ενστίκτων.

Τις οποίες καλείται να θέσει εκτός μάχης ο ίδιος ο ''επισκέπτης'' του λαβύρινθου της ψυχής, ο καθένας απο μας, αλληγορικά ο Θησέας.

Βρίσκοντας το δρόμο του στο λαβύρινθο με τη βοήθεια του Μίτου.

Τι σημαίνει ο Μίτος;

Ετυμολογικά, η λέξη αυτή είναι ανερμήνευτη, ''αγνώστου ετύμου'' (βλ. Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας Μπαμπινιώτη, σελ. 1109)

Κατά τη γνώμη μου, η λέξη αυτή συνδέεται ετυμολογικά με τη ρίζα μ-(φωνήεν)-τ, που σχετίζεται με τη σκέψη (το τ εναλλάσσεται με τα επίσης οδοντικά δ και θ). Πβ. μήδ-ος (σκέψη), μέτ-ρον, Μήτ-ις (η σύζυγος του Δία, αλληγορικά η σοφία), μάθ-ησις (η εκπαίδευση της σκέψης), μέδ-ω (κυβερνώ - η σύνδεση μεταξύ κυβερνώ και σκέφτομαι φαίνεται και στο ρ. βουλεύομαι - σκέφτομαι και αποφασίζω), μητ-ήρ, μύθ-ος (αρχικά ο λόγος, η ομιλία - πβ. λόγος και λογική, σκέψη, κρίση) κ.ο.κ

Έτσι λοιπόν, ο Μίτος είναι η λογική σκέψη.

Αναλογίζομαι, κάποιες φορές, τη σημασία αυτού του μύθου για τους ανθρώπους της σημερινής εποχής...

Μιας εποχής ακραίας, εκτός μέτρου, απελευθέρωσης των ενστίκτων και των επιθυμιών, γεμάτης απο δεδομένα και πληροφορίες...

Μιας εποχής λαβυρινθώδους. Απο κάθε άποψη.

Πολλές φορές, ''χανόμαστε'' - όχι στη μετάφραση, απλά στην πολυπλοκότητα της ίδιας της ζωής, στην τυχαιότητα των επιθυμιών των δικών μας και των άλλων.

Γι' αυτό, χρειαζόμαστε - και θα χρειαζόμαστε πάντα - το Μίτο, τη λογική σκέψη.
Το μόνο που μπορεί να μας βγάλει απο το Λαβύρινθο.

http://www.krassanakis.gr/minotaur.htm
http://whttp//el.wikipedia
www.mythologia.8m.com/thiseas.html 
http://www.nea-acropoli-heraklio.gr/1/32.html 
http://www.a33.gr/viewtopic.php?f=23&t=8815