ΤΟ ΚΟΥΜΠA ΜΕΛΑ ΤΩΝ ΠΙΣΤΩΝ
Ινδές στεγνώνουν τις σάρπες τους, στις οποίες κυριαρχεί το πορτοκαλί χρώμα, αφού προηγουμένως τις έβρεξαν στον ιερό ποταμό Γάγγη. Πρόκειται για διαδικασία που εντάσσεται στη μεγάλη ινδουιστική γιορτή Κουμπ Μελά. Οι πιστοί πλένονται, πιστεύοντας ότι έτσι καθαρίζουν τις αμαρτίες τους και απελευθερώνονται από τον κύκλο της ζωής και της αναγέννησης. Το Πουρνά (πλήρες) Κούμπα εορτάζεται σε τέσσερις περιοχές της Ινδίας (Χαριντγουάρ, Πραγιάγκ, Γιουτζέιν και Νασίκ) κάθε 12 χρόνια, ενώ το Αρντ Κουμπ Μπελά κάθε έξι χρόνια. Κάθε 144 χρόνια γίνεται το Μεγάλο Κουμπ Μελά. Το τελευταίο, το 2001, το είχαν παρακολουθήσει 60 εκατομμύρια πιστοί!
"Εμείς πιστεύουμε σε αυτή τη ζωή..."
Πού σταματάει η πίστη και ξεκινά η θρησκοληψία; Τι χωρίζει τις δεισιδαιμονίες από την «ορθή σκέψη»;
Ο Σάναλ Ενταμαρούκου, Πρόεδρος της Ινδικής Ένωσης Ορθολογιστών, προσπαθεί να βάλει τα πράγματα στη θέση τους.
Ο Σάναλ Ενταμαρούκου, ήταν το πρώτο παιδί στην Ινδία που στη σχολική του καρτέλα δεν γράφτηκε ούτε το θρήσκευμα αλλά ούτε και η κάστα στην οποία ανήκε, κατόπιν αντίδρασης των γονιών του. Σήμερα, προεδρεύει στην Ινδική Ένωση Ορθολογιστών, μια οργάνωση διανοουμένων, η οποία ιδρύθηκε το 1949 προκειμένου να επιμορφώσει την Ινδική κοινωνία και να προωθήσει ως στάση τη λογική και κριτική διερεύνηση έναντι των κυρίαρχων δεισιδαιμονιών και προλήψεων. Καθώς εντοπίζει τα αίτια και τις συνέπειες της επικράτησης της θρησκοληψίας, ο κος Ενταμαρούκου είναι ιδιαίτερα δεικτικός. Ενθαρρύνεται όμως, όταν σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα (26/1/2007, για το τηλεοπτικό δίκτυο HT-CNN-IBN), το ποσοστό των άθεων στην Ινδία φθάνει το εντυπωσιακό 7%!
-Ως ορθολογιστής, ποιο πρόβλημα εντοπίζετε στην Ινδική κοινωνία;
Στην Ινδία υπάρχουν πολλές δεισιδαιμονίες, πολλοί άνθρωποι οι οποίοι είναι ευκολόπιστοι, είναι θρησκευόμενοι και θα δέχονταν οτιδήποτε. Υπάρχουν πολλοί μύθοι, πολλές προλήψεις, πολλές παραδοσιακές πεποιθήσεις, οι οποίες δεν στέκουν στο σύγχρονο τρόπο κατανόησης με βάση την επιστήμη. Η προσέγγιση είναι κατ' αρχήν να δεχόμαστε τα πάντα χωρίς διερεύνηση. Υπάρχει μια ευπιστία που διαπερνά τη βάση μέχρι και την κορυφή, όλα γίνονται δεκτά χωρίς ερώτηση. Το είδος της κριτικής ερώτησης και αναζήτησης λείπει από την οπτική μας.
-Πού απαντώνται κυρίως οι προλήψεις;
Την πλειοψηφία των προλήψεων θα τις δείτε στις αγροτικές περιοχές της Ινδίας γιατί οι συνθήκες ζωής, αν και απ' τη μία βελτιώνονται πολύ γρήγορα, απ' την άλλη κατανέμονται άνισα. Κι ένα μεγάλο πρόβλημα είναι ότι η αγροτική Ινδία είναι ακόμα πολύ πίσω, υπάρχουν χιλιάδες χωριά, χωρίς καν ηλεκτρικό ρεύμα. Οι συνθήκες ζωής είναι ακόμα πολύ πίσω. Έτσι, και η ζωή και η διαδικασία σκέψης ελέγχονται από πολλές συνθήκες, οι οποίες αποτελούν το πραγματικό έδαφος ανάπτυξης για όλες τις προλήψεις. Προλήψεις υπάρχουν και στις πόλεις επίσης, γιατί οι άνθρωποι που ζουν στις πόλεις προέρχονται από αυτές τις περιοχές. Έτσι φέρνουν μαζί τους πολλές προκαταλήψεις επίσης.
-Γιατί οι άνθρωποι πιστεύουν στις δεισιδαιμονίες κατά τη γνώμη σας;
Κατ' αρχήν, ολόκληρο το Ινδικό σύστημα πεποιθήσεων συνδέεται με την αντίληψη για το κάρμα, δηλαδή η πλειοψηφία των ανθρώπων πιστεύει πραγματικά ότι όποιες κακοτυχίες έχει, όποιο τρόπο ζωής έχει, αυτό οφείλεται στις κακές πράξεις που έχει κάνει στην προηγούμενη ζωή. Έτσι υπάρχει μια τάση υποταγής η οποία προωθείται από το σύστημα πεποιθήσεων που κυριαρχεί.
Δεύτερον, δεν έχει υπάρξει, σε αντίθεση με την Ευρώπη όπου έλαβε χώρα ο διαφωτισμός, δεν υπήρξε μια περίοδος διαφωτισμού στην Ινδία. Έτσι ο απλός λαός, αν και λαμβάνει τα οφέλη της επιστημονικής εξέλιξης και της τεχνολογίας σε ένα βαθμό, υπάρχουν πολιτείες όπου το ποσοστό των εγγράμματων είναι 40%. Το 60% δεν μπορεί να διαβάσει ή να γράψει και καταλαβαίνετε ότι υπάρχει μεγάλη επιρροή από τις παραδόσεις και μόνο.
Υπάρχει και ένα πολιτικό επίπεδο επίσης. Το πολιτικό σύστημα προσπαθεί εν πολλοίς να εκμεταλλευτεί την κατάσταση, χωρίς να φροντίζει στο ελάχιστο να την βελτιώσει. Κοιτάξτε την κατάσταση στην Κούμπα Μέλα. Όλοι οι μεγάλοι πολιτικοί πηγαίνουν στην Κούμπα Μέλα για να κάνουν μια ιερή βουτιά, ακριβώς για να ικανοποιήσουν την πίστη του απλού λαού. Δεν θέλουν να αναλάβουν σοβαρά την ευθύνη να πουν στον κόσμο, να μορφώσουν τον κόσμο. Αν οποιοδήποτε πολιτικό κόμμα ή κίνημα αναλάβει σοβαρά αυτή την πρωτοβουλία θα έχει τεράστιο αντίκτυπο.
-Ποια η γνώμη σας για τους Σάντους;
Ξέρετε αυτοί οι σάντους, οι περισσότεροι είναι αγράμματοι, πολλοί από αυτούς δεν ξέρουν καν να διαβάζουν ή να γράφουν. Αυτοπαρουσιάζονται ως αντιπρόσωποι των διαφόρων θεών και θεοτήτων στους ανθρώπους. Πολλοί από αυτούς τους ανθρώπους υποστηρίζουν ότι είναι θεραπευτές. Και για οποιαδήποτε ασθένεια οι άνθρωποι πάνε στον σάντου, ο σάντου τους αγγίζει και αισθάνονται ότι έχουν θεραπευτεί. Γι' αυτό πρωταρχικός σκοπός νομίζω είναι να αποβάλλουμε από τους ανθρώπους το φόβο για το υπερφυσικό και το θεϊκό. Όταν οι άνθρωποι απελευθερωθούν από το φόβο, θα είναι πολύ καλύτερα γι' αυτούς, ο φόβος είναι το κλειδί του όλου πράγματος. Ρωτήστε οποιονδήποτε στις αγροτικές περιοχές της Ινδίας, αμέσως θα σας πουν ότι αν πω κάτι ενάντια σε αυτά τα άτομα θα με καταραστούν. Και τα παιδιά μου μπορεί να πεθάνουν πολύ γρήγορα, η ζωή μου θα διαταραχτεί τελείως, κλπ ,γιατί πιστεύουν ότι αν τους ψάλουν μάντρας, αυτό μπορεί να επηρεάσει την πορεία της ζωής τους. Μπορεί να αρρωστήσουν, να πάθουν κακό, να καταστραφούν οικονομικά, αυτό πιστεύουν οι άνθρωποι και κανείς δεν θέλει να το θίξει.
-Πολλοί έρχονται να πεθάνουν στο Μπενάρες για να βρουν τη λύτρωση...
Αν κάποιος θέλει να πεθάνει στο Μπενάρες, είναι ελεύθερη επιλογή του. Εγώ δεν πιστεύω σε καμία θρησκεία, αντιμάχομαι τη θρησκεία, πιστεύω ότι η θρησκεία είναι εμπόδιο στην ανθρώπινη πρόοδο, αλλά την ίδια στιγμή σέβομαι τις πεποιθήσεις των άλλων. Σε κάθε κοινωνία, κάθε πεποίθηση, ανεξάρτητα από το πόσο αντιεπιστημονική είναι, το πόσο αβάσιμη είναι, θα έπρεπε να έχει τη θέση της ως κομμάτι της ελευθερίας. Επομένως, αν κάποιος πιστεύει ότι θα βρει τη λύτρωση με το να πάει στο Μπενάρες, είναι απολύτως ελεύθερος να πάει. Αλλά θα ήθελα να τους πω ότι τίποτα τέτοιο δεν επιτυγχάνεται με το να πας στο Μπενάρες, και στις περισσότερες περιπτώσεις οι άνθρωποι οδηγούνται αναγκαστικά στο Μπενάρες, ιδίως οι ηλικιωμένοι εξωθούνται στο Μπενάρες γιατί έτσι γίνεται η μεταφορά των περιουσιών πιο γρήγορα στην επόμενη γενιά. Υπάρχει μεγάλη εκμετάλλευση στην όλη ιστορία. Ξέχωρα από αυτή την εκμετάλλευση, αν κάποιος αισθάνεται ότι πρόκειται να απελευθερωθεί με το να πάει στο Μπενάρες, είναι επιλογή του. Είναι και αυτό μια πεποίθηση.
-Ποια η γνώμη σας για τη διαδικασία της καύσης;
Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι αν το σώμα τους, μετά το θάνατό τους, κηδευτεί στις όχθες του Γάγγη, τότε θα απελευθερωθούν από τον κύκλο των μετενσαρκώσεων. Και αυτό είναι μια μεγάλη επιχείρηση. Αν παρακολουθήσεις μια μέρα σε αυτά τα σημεία ταφής θα δεις πόσο βάναυσα μεταχειρίζονται το σώμα. Οι άνθρωποι κάνουν ουρά με τα πτώματα, και το ξύλο είναι πολύ ακριβό. Όταν το σώμα πάψει να καίγεται η οικογένεια αποχωρεί και αμέσως ο ιερέας σπρώχνει το σώμα μισοκαμμένο στο ποτάμι. Για να γλιτώσουν ξύλα για το επόμενο σώμα που έρχεται. Αν πας στο ποτάμι, πολλές φορές, το σώμα πετιέται. Μισοψημένα χέρια και πόδια τα ρίχνουν στο Γάγγη, μπορείς να το δεις, κάθε μέρα. Σε όλο το μήκος του Γάγγη οι άνθρωποι ρίχνουν πτώματα στο Γάγγη όλη μέρα. Αυτό δεν συνιστά μόνο μόλυνση, αλλά είναι και ένας πολύ απαξιωτικός τρόπος να μεταχειρίζεσαι το ανθρώπινο σώμα. Αν πιστεύουν ότι θα έπρεπε να καούν στις όχθες του Γάγγη θα έπρεπε να γίνει με αξιοπρέπεια, αυτό δεν δείχνει καν αξιοπρέπεια σε αυτό τον άνθρωπο.
-Οι άνθρωποι πλένονται και πίνουν από τον μολυσμένο Γάγγη, πώς το σχολιάζετε;
Έκανα ένα προσωπικό πείραμα με νερό του Γάγγη μια φορά. Όταν ταξίδευα στο Αλαχαμπάντ μια γειτόνισσά μου, μια ηλικιωμένη κυρία με μόνιμους πόνους στο στήθος και πρόβλημα με την αναπνοή και πολλά προβλήματα με ρώτησε: «θα μου φέρεις ένα δοχείο νερό από το Γάγγη;». Και σκέφτηκα ότι δεν μπορώ να δώσω σε αυτή την κυρία βρώμικο νερό, αυτό θα έκανε ζημιά σε όλο της τον οργανισμό. Αντί γι' αυτό πήρα καθαρό νερό, απλό νερό, και το έβαλα σε ένα μπουκάλι και της το έδωσα, λέγοντάς της ότι είναι νερό από το Γάγγη, να δω τι θα γινόταν. Την επόμενη μέρα είπε, «είναι τόσο υπέροχο, μπορώ να αναπνέω καλά, οι πόνοι στο στομάχι έφυγαν» και κάθε μέρα όταν πήγαινα κάτω με έβρισκε και μου έλεγε «ήταν τόσο υπέροχο, μου έκανε τόσο καλό». Αλλά δεν ήταν νερό από το Γάγγη, ήταν απλό νερό από το μπουκάλι. Λειτουργεί για πολλούς ανθρώπους γιατί είναι μια ψυχοσωματική λύση για τα προβλήματα που πολλοί άνθρωποι έχουν. Αλλά είναι μολυσμένο, είναι επικίνδυνο νερό.
-Τι θα αλλάξει αν οι άνθρωποι πιστέψουν στον ορθολογισμό;
Όταν είσαι ορθολογιστής δεν πιστεύεις στην αλυσίδα ζωής και θανάτου, εμείς πιστεύουμε ότι αυτή είναι η μόνη ζωή που έχουμε και θέλουμε μια καλή ζωή, μια καλύτερη ζωή, κοινωνικά ευχάριστη ζωή, μια ειρηνική ζωή εδώ, τώρα, αυτή τη στιγμή. Οι ορθολογιστές δεν πιστεύουν σε πράγματα που μπορεί να συμβούν μετά θάνατον,πιστεύουμε σε αυτή τη ζωή, εδώ και τώρα. Σ' αυτό που μπορούμε να κάνουμε για να καλυτερεύσουμε τη ζωή μας, σ' αυτό που μπορούμε να κάνουμε για να καλυτερεύσουμε την κοινωνία, αλλά εδώ και τώρα, όχι για τη λύτρωση αργότερα
Οι γκουρού αγωνίζονται για τον Γάγγη
Για χιλιάδες χρόνια ο ποταμός Γάγγης στην Ινδία έχει υπάρξει ο πιο τιμημένος ποταμός στον κόσμο. Οι Ινδοί, που λατρεύουν τον ποταμό ως τη θεότητα Ganga, τον θεωρούν ιερό και πιστεύουν ότι το μπάνιο στα νερά του εξαγνίζει το σώμα και το πνεύμα τους. Όταν ο θάνατος πλησιάζει, πιστεύουν ότι αν πιούν νερό από το Γάγγη με την τελευταία τους αναπνοή, θα εξασφαλίσουν την ελευθερία της ψυχής τους.
Για αιώνες πιστεύεται ότι ο Γάγγης έχει θεραπευτικές και εξαγνιστικές ιδιότητες. Το μπάνιο στα νερά του είναι κοινή πρακτική ανάμεσα στους πιστούς και κατά τη διάρκεια ορισμένων φεστιβάλ εκατομμύρια άνθρωποι έρχονται στις ακτές του για να εξαγνιστούν. Τα νερά του χρησιμοποιούνται σε τελετές και λατρευτικές τελετουργίες. Ακόμα και η British East India Co. χρησιμοποιεί μόνο νερό από το Γάγγη στα ταξίδια της γιατί παραμένει «φρέσκο και γλυκό» για μεγάλα χρονικά διαστήματα.
Έχει αποδειχτεί ότι τα επίπεδα οξυγόνου στον Γάγγη είναι 15-25 φορές υψηλότερα απ' ότι σε άλλα νερά και ότι ο ποταμός έχει την ικανότητα να αυτοκαθαρίζεται από παθογενείς οργανισμούς που τους γεννάει το ίδιο το νερό. Αυτοί οι παράγοντες συμβάλλουν στην παρεμπόδιση ανάπτυξης ασθενειών, όπως χολέρα ή δυσεντερία.
Αλλά σήμερα, καθώς η Ινδία μετατρέπεται σε ένα από τα πιο βιομηχανοποιημένα κράτη παγκοσμίως, ο ιερός ποταμός υποφέρει. Τα επίπεδα μόλυνσης του είναι στα υψηλότερα επίπεδα όλων των εποχών, κάτι που θέτει σε κίνδυνο και τους χιλιάδες προσκυνητές.
Τώρα, ως αντίδραση σε αυτό που εξελίσσεται σε μια φρικτή κατάσταση, οι γκουρού και οι πνευματικοί καθοδηγητές συμπλέουν σε μια προσπάθεια να βελτιώσουν την κατάσταση του ιερού ποταμού. Με πρωτοστάτη τον Baba Ram Dev, το Ganga Raksha Manch είναι μια συμμαχία μερικών Ινδών γκουρού, οι οποίοι απαιτούν από την κυβέρνησή τους να αντιμετωπίσει το πρόβλημα της μόλυνσης του Γάγγη πριν τις εκλογές του Μάη. Ο Ravi Shankar, μαθητής του Maharishi Mahesh Yogi, έχει επίσης προσχωρήσει στο κίνημα. Οι δύο γκουρού ζητούν από την κυβέρνηση να αντιμετωπίσει τα ανθρώπινα απόβλητα των 400 εκατομμυρίων ανθρώπων που ζουν στις ακτές του ποταμού.
Επίσης, ένα γκρουπ πολιτών, το Sankat Mochan Foundation, έχει ζητήσει τη βοήθεια της επιστήμης και του πνεύματος σε μια προσπάθεια εκκαθάρισης, αλλά η κατάσταση χειροτερεύει μέρα με την ημέρα. Έτσι, οι γκουρού που λατρεύουν και έρχονται σε επαφή με τον ποταμό καθημερινά, αναλαμβάνουν δράση. Και η επίδρασή τους έχει μεγάλο αντίκτυπο. Με εκατομμύρια οπαδούς όπου περιλαμβάνονται πολιτικοί και επιχειρηματίες, η επίδραση του κινήματος μπορεί να είναι μνημειώδης.
http://www.tovima.gr/ www.exandas.ert.gr/old/.../emeis-pisteyoume-se-ayti-ti-zoi.htm
http://ww.yogaonline.gr/subcategory.asp?view=66&maincat=17&recid=1216
